Mình quan sát từ sớm câu chuyện này. Từ lúc mà Hồ Tây còn đang bị các hộ vùng ven lấn tùm lum. Và ở một chỗ nào đó ở bờ bên kia, chỗ một ông bạn dạy học, thì nhà thơ Phùng Quán còn đang thả câu.
Về mặt thế thứ, trong gia đình Nguyễn Kiều, bà Đoàn Thị Điểm chỉ là một người vợ thứ (trắc thất). Người viết sách ngày xưa, chỉ gọi bà là "Nguyễn Kiều á thất". Chữ "á" này có nghĩa như "á" trong "á hậu" ngày nay.
Nhưng cứ cho chạy ít tư liệu của báo chí cái đã.Về mặt thế thứ, trong gia đình Nguyễn Kiều, bà Đoàn Thị Điểm chỉ là một người vợ thứ (trắc thất). Người viết sách ngày xưa, chỉ gọi bà là "Nguyễn Kiều á thất". Chữ "á" này có nghĩa như "á" trong "á hậu" ngày nay.
---
4. Năm 2011:
Vợ chồng nữ sĩ Đoàn Thị Điểm: Lễ hợp táng sau 259 năm
(TT&VH) - Thế là sau 259 năm, sáng qua 29/7 tại cụm 7, thôn Phú Xá, phường Phú Thượng, quân Tây Hồ, vợ chồng tiến sĩ Nguyễn Kiều - nữ sĩ Đoàn Thị Điểm lại được “đoàn tụ” trong buổi lễ hợp táng.
34 năm trước GS. Viện sĩ Phạm Huy Thông, cùng các nhà khảo cổ: Đỗ Văn Ninh, Trịnh Cao Tưởng, Nguyễn Đình Truật đã về nghiên cứu ngôi mộ của cụ Nguyễn Kiều tại khu vực Vườn Đào, phường Nhật Tân, quận Tây Hồ, Hà Nội. Ba người trong số đó nay không còn nữa. Như vậy là từ lâu lắm các nhà khảo cổ học đã quan tâm đến nấm mộ của cụ Nguyễn Kiều. Không phải chỉ có thế, hàng trăm năm nay, cứ đến ngày 16/6 là dòng họ và bà con quanh vùng vẫn về hương khói cho cụ.
Mộ còn xương cốt và bia
Được sự cho phép của cơ quan chức năng, Hội Khảo cổ học VN đã phối hợp với Ban Quản lý Di tích Danh thắng Hà Nội tiến hành khai quật khẩn cấp mộ cụ Nguyễn Kiều tại khu vực Vườn Đào, phường Phú Thượng, quận Tây Hồ, nhằm giải phóng mặt bằng để Ban QLDA xây dựng hạ tầng kỹ thuật xung quanh hồ Tây, tiến hành thi công công trình phục vụ dân sinh. Chúng tôi vinh dự được nhận trách nhiệm chủ trì cuộc khai quật.
Ngày 24/7 cuộc khai quật bắt đầu và ngày 28/7 công việc trên hiện trường mới hoàn thành. Chỉ vẻn vẹn có 5 ngày, nhưng đoàn công tác của anh em chúng tôi đã hoàn thành tốt đẹp cuộc khai quật trong thời tiết vô cùng khắc nghiệt.
 Vệt hài cốt của tiến sĩ Nguyễn Kiều |
Ngày 25 và 26/7 chúng tôi mở hố khai quật 30m2 và tiến hành phá nấm mộ có gạch xây bao xung quanh mà theo tấm bia to đặt trên mộ ghi năm 1931. Nấm mộ này dài: 2m43, rộng 1m5 và cao 1m74. Mộ nằm theo hướng bắc lệch đông 48 độ. Nằm sát ngay vách tây của hố khai quật, cách hàng gạch dưới cùng của nấm mộ 1m81, phát hiện được một chiếc bát úp trên một bình gốm nhỏ. Dựa vào kiểu dáng trang trí hoa văn và kích thước chúng tôi cho rằng 2 hiện vật này có niên đại rất muộn: cuối thế kỷ 19 đầu thế kỷ 20.
Từ trắc diện cắt dọc, qua màu sắc của đất, chúng tôi phát hiện ra nấm mộ được cải táng ban đầu khá nhỏ, nằm lọt trong nấm mộ lớn. Có khả năng tấm bia nhỏ (bằng đá trắng, chữ đã bị mờ hết) là của nấm mộ nhỏ này. Từ lớp gạch cuối cùng của nấm mộ lớn xây năm 1931, đào sâu xuống 25cm, chúng tôi phát hiện tại khu vực giữa mộ dấu vết của huyệt mộ sắc cạnh và cân đối. Màu sắc phân biệt rất rõ ràng. Huyệt dài 1m12; rộng 0,49m. Trong huyệt lấp đầy cát. Xuống sâu hơn một chút gặp tiểu bằng gỗ hình chữ nhật nằm cân đối giữa huyệt. Chiều dài của tiểu 0,8m; rộng 0,25m. Chiều 26/7 chúng tôi phát hiện ra dấu vết của xương cẳng tay có lẽ là xương cẳng tay bên trái. Xương rất mủn nát. Nhưng ngay chính lúc đó cũng phát hiện ra nhiều con mối ở vùng giữa của tiểu. Tấm bia lớn, mấy chữ ở phần đáy bia bị mờ nên chưa thể đọc được là chữ gì.
Sáng ngày 27/7 anh Nguyễn Quang Hà - cán bộ Trung tâm Bảo tồn di tích thành cổ Cổ Loa đã mang giấy bản lên để dập bia. Thật vui mừng khi anh cho biết dòng cuối đã dịch được đó là: “Hạo Hiên tiên sinh chi mộ chí”. Cũng trong ngày 27/7 chúng tôi phát hiện được dấu tích xương của ngành hàm dưới bên phải và vòm của đỉnh sọ cụ Nguyễn Kiều. Thế là không thể nghi ngờ gì nữa. Đôi chỗ trong tiểu gỗ phát hiện thấy những vẩy sơn màu đỏ vàng. Có khả năng đây là dấu tích của vết sơn son tiểu gỗ cụ Nguyễn Kiều.
Di chuyển cả khối đất để bảo toàn xương cốt
Buổi chiều ngày 27/7 đoàn chúng tôi họp bàn để tháo gỡ một khó khăn. Mặc dầu ngay ngày 27/7 Ban QLDA đã mua về một chiếc tiểu sành có kích thước lớn nhất. Nhưng vì xương quá mủn nát, nếu dỡ xương ra rồi cho vào tiểu thì chắc chắn sẽ bị vỡ vụn. Phải giữ lại nguyên khối đất trong đó có giữ hài cốt của cụ Nguyễn Kiều, không dỡ lẻ tẻ từng phần xương. Nhưng áng chừng khối đất lại vượt quá kích thước của tiểu sành. Đoàn khai quật đã nhất trí với dòng họ và Ban QLDA là thửa ngay một tiểu mới bằng gỗ. Toàn bộ khối đất và xương trong tiểu cũ được đưa vào trong tiểu mới bằng gỗ này. Tiểu lại đặt trong một quách bằng gỗ vàng tâm có trang trí bên ngoài. Phía trên tiểu gỗ phủ vải đỏ.
 Nghi lễ hợp táng vợ chồng tiến sĩ Nguyễn Kiều - nữ sĩ Đoàn Thị Điểm |
Ngày hôm sau, cán bộ khảo cổ đã cắt phần đất còn giữ di hài của cụ Nguyễn Kiều đặt trên một tấm ván cùng kích cỡ. 19g30 này 28/7 khi tiểu và quách được chở đến hố khai quật, mọi công việc dòng họ và chúng tôi đã hoàn tất một cách tốt đẹp theo đúng lộ trình.
“Đoàn tụ”
Thế là sau 259 năm, sáng qua 29/7 tại cụm 7, thôn Phú Xá, phường Phú Thượng, quân Tây Hồ, vợ chồng nữ sĩ Đoàn Thị Điểm lại được “đoàn tụ” trong buổi lễ hợp táng. Ngay từ mờ sáng, đội kèn trống, và đội tế cùng hàng trăm bà con trong thôn với những bộ trang phục lễ hội đẹp nhất đã tề tựu đông đủ để đưa cụ Nguyễn Kiều về nơi an nghỉ cuối cùng. Từ trong sâu thẳm lòng mình tôi như thấy hai cụ mỉm cười mãn nguyện.
Chắc không sai, vì ai trong chúng ta cũng thật xúc động khi đọc bài văn tế của cụ viết về vợ mình - Nữ sĩ Đoàn Thị Điểm:
“... Đào chưa tươi đã khô Quế đang thơm đã rũ Rừng sâu bể rộng nàng hỡi đi đâu Ngọc nát châu chìm lòng tôi quặn nhớ...” |
Tôi hy vọng từ nay chính quyền địa phương, bà con trong dòng họ và nhân dân thôn Phú Xá, sẽ thay mặt nhân dân cả nước chăm lo cho phần mộ 2 cụ - hai THI NHÂN đã để lại những dấu son làm rạng rỡ nền văn học nước nhà.
Cụ Nguyễn Kiều còn có hiệu là Hạo Hiên ông sinh ngày 27/2/1695 và mất ngày 16/6/1752 (theo gia phả của dòng họ cung cấp). Theo Từ điển nhân vật lịch sử Việt Nam của Nguyễn Thắng và Nguyễn Bá Thế, NXB Văn hoá xuất bản lần thứ tư vào năm 1997 ở trang 557 ghi cụ sinh năm 1694 và mất năm 1771. Theo tôi niên đại này không chính xác nhất là ngay mấy dòng dưới lại ghi “… có đi sứ Trung Quốc trong năm 1642”? |
PGS.TS Nguyễn Lân Cường
3. Năm 2011
Khai quật mộ cổ Nguyễn Kiều
(TT&VH) - Sáng ngày 27.7, Việc khai quật mộ Tiến sĩ Nguyễn Kiều chồng của nữ sỹ Đoàn Thị Điểm đã được tiến hành nhanh chóng. Trong đó, TS Nguyễn Lân Cường là người trực tiếp phụ trách khai quật công tác khai quật tại ngôi mộ cổ này.
Mộ Tiến sĩ Nguyễn Kiều không phải mộ ướp xác
(TT&VH) - Chiều ngày 26/7, tại xã Phú Xá (Tây Hồ, Hà Nội) nhóm khai quật ngôi mộ 260 năm tuổi của Tiến sĩ Nguyễn Kiều đã tìm thấy vết tích hài cốt của ông ở độ sâu khoảng 40cm so với đáy mộ.
 Vệt hài cốt của Tiến sĩ Nguyễn Kiều đặt tại đáy mộ |
Vết hài cốt tìm được lẫn vào nền đất trên diện tích khoảng 40x60 cm.Trên bề mặt của vết đất này có những lớp rỗ rất đặc trưng của xương bị phân hủy theo thời gian. Phần ngoài rìa của vệt xương này cho thấy vết tích tồn tại của một chiếc quách bằng gỗ cũng bị phân hủy hết. Hai hiện vật tìm được là một chiếc vò màu nâu to bằng quả bưởi và một chiếc bát màu trắng có họa tiết màu xanh. Hình dạng ban đầu cho thấy đây là những di vật có niên đại khá muộn, thuộc đầu thế kỷ 20.
Đặc biệt, nhóm khai quật cũng tiến hành làm sạch bề mặt chiếc bia đá được đặt trên mộ và nhận diện các chữ Hán được khắc trên bia mộ. Đa phần các chữ Hán được khắc tại đây đã bị mòn và hỏng theo thời gian. Những chữ hiếm hoi còn nhận diện được cho thấy tấm bia được đặt vào tháng 11 năm Bảo Đại thứ 6 (1931), do dân làng Phú Xá đặt trên mộ “Nguyễn Tướng Công”.
Từ các thông tin trên, PGS Nguyễn Lân Cường (người phụ trách cuộc khai quật) cho biết: Nhiều khả năng, ngôi mộ trên đã được tu sửa một lần vào năm 1931, sau khi Tiến sĩ Nguyễn Kiều mất và được an táng tại xã Phú Xá (đất được nhà vua cấp phong) năm 1771. Việc hài cốt của ông bị phân hủy hết cho thấy khi mất, vị tiến sĩ này đã được an táng theo hình thức phổ thông - chứ không phải hình thức mộ hợp chất có khả năng bảo quản thi hài dạng ướp xác như trường hợp ngôi mộ cổ tìm thấy năm 2006 ở khu vực này (được cho là ngôi mộ “thật”của Nguyễn Kiều). “Đó cũng là điều bình thường, bởi không phải người nào làm quan cũng chọn an táng theo hình thức mộ hợp chất”- ông Cường nói.
Dự kiến, trong ngày 28/7, vết tích hài cốt của Tiến sĩ Nguyễn Kiều sẽ được đưa vào tiểu và đặt trong một chiếc quách gỗ để đưa về tái hợp cùng phần mộ của phu nhân là nữ sĩ Đoàn Thị Điểm (1705 -1748). Khu vực này sẽ tiếp tục được xây thêm để trở thành nhà lưu niệm của vợ chồng danh nhân này.
Cúc Đường
http://www.thethaovanhoa.vn/van-hoa-giai-tri/mo-tien-si-nguyen-kieu-khong-phai-mo-uop-xac-n20110727053503928.htm
Di dời mộ chồng nữ sĩ Đoàn Thị Điểm
24/07/2011 10:23
Ngày 24-7, tại khu vực Vườn Đào (phường Phú Thượng, quận Tây Hồ, Hà Nội), Hội Khảo cổ học Việt Nam phối hợp với Ban Quản lý Di tích - Danh thắng Hà Nội tiến hành khai quật khẩn cấp ngôi mộ của cụ Nguyễn Kiều, chồng nữ sĩ Đoàn Thị Điểm.
Việc khai quật mộ nhằm giải phóng mặt bằng để Ban QLDA xây dựng hạ tầng kỹ thuật xung quanh Hồ Tây tiến hành thi công công trình phục vụ dân sinh. PGS.TS Nguyễn Lân Cường, phó Tổng thư ký Hội Khảo cổ học Việt Nam cho biết.
UBND quận Tây Hồ và dòng họ cụ Nguyễn Kiều đã khai quật khẩn cấp vào 7 giờ ngày 24-7. Các cán bộ chuyên môn của Hội Khảo cổ học Việt Nam, Viện Khảo cổ học và Ban Quản lý - Di tích - Danh thắng Hà Nội trực tiếp tham gia khai quật, dự kiến tiến hành trong 3 ngày.
Theo TTXVN, sau khi khai quật nếu còn lại thi hài hoặc hài cốt sẽ được di chuyển về ngay cạnh mộ của nữ sĩ Đoàn Thị Điểm ở tổ 43, cụn 7, thôn Phú Xá, phường Phú Thượng, quận Tây Hồ, Hà Nội. Các hiện vật khác (nếu có) sẽ được Hội Khảo cổ học Việt Nam nghiên cứu đầy đủ và bàn giao lại cho Bảo tàng Hà Nội.
Cụ Nguyễn Kiều (sinh ngày 27-2-1695, mất ngày 16-6-1752), hiệu là Hạo Hiên, sinh tại làng Phú Xá, huyện Từ Liêm, nay thuộc ngoại thành Hà Nội. Từ nhỏ ông nổi tiếng hay chữ, có tài văn chương. Khoa Ất Mùi (1715), đời Vua Lê Dụ Tông, ông đỗ Tiến sĩ, được bổ làm quan, dần lên đến chức Đô ngự sử, tước bá.
Sau khi goá vợ, khoảng năm 1742, ông lấy nữ sĩ Đoàn Thị Điểm làm vợ kế. Cũng năm ấy, ông được cử làm Chánh sứ cùng Nguyễn Tông Quai làm Phó sứ, dẫn đoàn sang nhà Thanh (Trung Quốc). Năm 1745, ông dẫn đoàn về nước. Năm 1748, ông được bổ chức Đốc đồng trấn Nghệ An. Trên đường theo chồng đi nhậm chức, bà Đoàn Thị Điểm bị bệnh nặng, rồi qua đời vào mùa thu năm ấy.
B.T.Th
http://nld.com.vn/thoi-su-trong-nuoc/di-doi-mo-chong-nu-si-doan-thi-diem-20110724102329760.htm
Thứ Hai, 25/07/2011 23:51
Cận cảnh khai quật mộ chồng nữ sĩ Đoàn Thị Điểm
(Người Việt) - >> Vợ chồng nữ sĩ Đoàn Thị Điểm 'tái hợp'>> Cận cảnh 2 ngôi mộ cổ 1.500 năm ở CiputraTừ 24/7, tại cánh đồng thôn Phú Xá (Phú Thượng, Tây Hồ, Hà Nội), Hội Khảo cổ học Việt Nam phối hợp với Ban Quản lý Di tích - Danh thắng Hà Nội đã tiến hành khai quật khẩn cấp ngôi mộ của tiến sĩ Nguyễn Kiều (chồng nữ sĩ Đoàn Thị Điểm) nhằm giải phóng mặt bằng thi công công trình phục vụ dân sinh. Cuộc khai quật dự kiến diễn ra trong vòng 3 ngày. Sau khi khai quật hài cốt sẽ được di chuyển về cạnh mộ của nữ sĩ Đoàn Thị Điểm ở cách đó 2km. Sau hai ngày, nhóm khai quật đã dọn sạch một diện tích khoảng 20 m2 xung quanh ngôi mộ này, bóc dỡ lớp gạch dày 40 cm được xây cố định trên mặt mộ và đào tiếp xuống nền đất phía dưới. Tuy vậy, dù đã đào sâu xuống vài chục cm nhưng phần mộ táng vẫn chưa xuất hiện. Trao đổi với Đất Việt, PGS - TS Nguyễn Lân Cường cho biết: “Do chưa phát hiện thấy gì, nhân lực lại ít nên thời gian khai quật sẽ phải kéo dài hơn so với dự kiến ban đầu”. Có mặt tại hiện trường khai quật, bà Nguyễn
 |
Gò mộ của tiến sĩ Nguyễn Kiều đã được bóc dỡ lớp gạch bên ngoài và bạt đi một nửa để đào sâu xuống phục vụ khai quật. |
 |
Phiến đất bao quanh chân gò mộ tương ứng với phần gạch đã bóc dỡ khỏi mặt mộ, có độ dày khoảng 40cm. |
 |
Hai tấm bia mộ, tấm bên phải là bia cổ và tấm bên trái được dựng lại vào năm 1931. |
 |
| Năm khắc bia được ghi lại bằng chữ số hệ Latinh. |
 |
| Những viên gạch bóc ra từ bề mặt mộ đã có 80 năm tuổi. |
 |
Bà Nguyễn Thị Sơn, hậu duệ đời thứ 9 của tiến sĩ Nguyễn Kiểu kể, theo cuốn gia phả của dòng họ thì mộ phần của cụ Nguyễn Kiều được xây rộng 10 thước , theo hình dạng của một cuốn sách mở ra hai bên với nấm mộ chính là gáy sách. Gia phả ghi: "Cất mộ ở cán lọng vàng (gáy sách), trên quyển sách gò Voi (gò đất nằm gần mộ), đồng xu". |
 |
Tuy nhiên, đây là mộ thật hay mộ giả thì cuối cuộc khai quật các chuyên gia mới có thể đưa ra câu trả lời chính xác. |
 |
Nhân lực ít khiến tiến độ khai quật cũng bị ảnh hưởng. Theo ghi nhận, vào chiều 25/7 chỉ có hai nhân công làm việc tại hiện trường. |
 |
| Họ đều là thợ của ban quản lý dự án xây dựng tại khu vực thôn Phú Xá. |
 |
Người trong dòng họ tiến sĩ Nguyễn Kiều rất mong muốn vợ chồng nữ sĩ Đoàn Thị Điểm sớm được đoàn tụ. |
Tiến sĩ Nguyễn Kiều (1696- 1752) có tên hiệu là Hạo Hiên, quê ở làng Phú Xá, Từ Liêm, Hà Nội. Ông đỗ tiến sĩ đời vua Lê Dụ Tông (1715), được bổ làm quan, lên đến chức Đô ngự sử, tước bá. Sau khi góa vợ, ông lấy nữ sĩ Đoàn Thị Điểm làm vợ kế, rồi được cử làm Chánh sứ sang nhà Thanh. Năm 1745, ông đi sứ về nước. Năm 1748, ông được bổ nhiệm chức Đốc đồng trấn Nghệ An. Trên đường theo chồng đi nhậm chức, bà Đoàn Thị Điểm bị bệnh nặng, rồi qua đời vào mùa thu năm ấy. Thương vợ vắn số, cụ có bài văn tế vợ ca ngợi tài đức của bà rất cảm động. |
http://baodatviet.vn/van-hoa/nguoi-viet/can-canh-khai-quat-mo-chong-nu-si-doan-thi-diem-2255855/
Sẵn sàng kiểm tra ADN của xác ướp
(TT&VH) - Dự kiến, ngôi mộ 260 năm tuổi của TS Nguyễn Kiều (phu quân nữ sĩ Đoàn Thị Điểm) sẽ được khai quật trong thời gian tới, sau khi chính quyền địa phương đạt được những thỏa thuận ban đầu với những hậu duệ của danh nhân này.
Trước đó, một số vấn đề về thỏa thuận đền bù đất, nghi thức di dời mộ... là lý do khiến các hậu duệ 9 đời của TS Nguyễn Kiều (1695- 1771) và chính quyền địa phương không tìm được tiếng nói chung (TT&VHđã có bài viết trong số báo ngày 4/5/2011). Theo kế hoạch, sau khi khai quật, hài cốt 260 năm của TS Nguyễn Kiều sẽ được chuyển về đặt cạnh mộ phần của nữ sĩ Đoàn Thị Điểm cách đó 2 km và xây thành một khu lưu niệm chung cho cặp vợ chồng danh nhân này.
Cuối tuần qua, trong cuộc gặp gỡ do UBND quận Tây Hồ tổ chức, các vướng mắc này đã bước đầu được giải quyết. Theo đó, đơn vị đang thi công dự án hạ tầng kĩ thuật cạnh phần mộ TS Nguyễn Kiều được yêu cầu tạm dừng công việc để chờ khai quật ngôi mộ cổ này. Các phương án xây bàn thờ, tường rào, bia đá... tại khu lưu niệm sắp triển khai cũng được thống nhất. Đặc biệt, ngoài việc đền bù đất (hiện là nơi đang đặt mộ cổ), BQL dự án có trách nhiệm bỏ kinh phí xây dựng khu lưu niệm và một chiếc quan tài hoặc quách bằng gỗ vàng tâm để an táng lại thi hài TS Nguyễn Kiều.
 Ngôi mộ 260 năm tuổi của TS Nguyễn Kiều sẽ được khai quật trong tháng 6? |
Hiện, câu hỏi đang đặt ra với giới khảo cổ là việc ngôi mộ TS Nguyễn Kiều là ngôi “mộ thật” hay ... mộ rỗng như một số giả thiết từng đặt ra? Theo PGS Nguyễn Lân Cường, người sẽ phụ trách việc khai quật, dự kiến sẽ có một số thao tác thăm dò, đào sâu một phần ngôi mộ trước khi khai quật để xác định rõ vấn đề này. Trong trường hợp không tìm thấy quan tài hoặc quách trong mộ, một phần diện tích đất quanh mộ cổ Nguyễn Kiều sẽ được khoan, thuốn để thăm dò tiếp.
Cần nói thêm, cách đây 6 năm, nằm cạnh mộ TS Nguyễn Kiều, một ngôi mộ cổ khác đã bất ngờ phát lộ và cho thấy một xác ướp với nhiều trang phục quý. Hiện, dù đã được an táng lại tại nghĩa trang quận Tây Hồ, nhiều ý kiến vẫn cho rằng xác ướp trên chính là thi hài của TS Nguyễn Kiều được táng tại ngôi “mộ thật”. Và, trường hợp không tìm thấy thi hài ở ngôi mộ hiện tại, đại diện dòng họ Nguyễn cũng đặt vấn đề nhờ Viện Khảo cổ giúp đỡ xác định ADN của xác ướp này với hi vọng đưa về khu di tích.
“Nếu như vậy, đại diện dòng họ Nguyễn cam kết chịu mọi phí tổn, tuy nhiên chúng tôi cũng sẽ cố gắng hỗ trợ thêm một phần kinh phí”- đại diện BQL dự án cho biết.
Với những diễn biến trên, ngày khai quật ngôi mộ 260 tuổi của TS Nguyễn Kiều đã đến rất gần. Theo lời PGS Nguyễn Lân Cường, sau khi có công văn cuối cùng từ UBND TP Hà Nội, việc khai quật ngôi mộ sẽ lập tức được triển khai vào tháng 6/2011. Được biết, đại diện dòng họ Nguyễn đang đề nghị Sở VH,TT&DL Hà Nội công nhận TS Nguyễn Kiều là danh nhân văn hóa.
Chiêu Minh
“Tái hợp” mộ phần vợ chồng nữ sĩ Đoàn Thị Điểm
(TT&VH) - Dòng họ TS Nguyễn Kiều - chồng nữ sĩ Đoàn Thị Điểm - đã đồng ý phối hợp với ngành khảo cổ để khai quật và nghiên cứu ngôi mộ 260 tuổi này. Trước đó, năm 1976, dòng họ đã từ chối lời đề nghị tương tự của Bộ Văn hóa.
Ngôi mộ có kích thước khoảng 2,3 x 4,5m, xây bằng đá tại cánh đồng xã Phú Xá (Phú Thượng, Tây Hồ, Hà Nội). Theo gia phả dòng họ Nguyễn, vào năm 1752, khi TS Nguyễn Kiều mất, nhà Hậu Lê đã xây mộ, cấp đất và đưa thi hài ông về đây an táng. Cách đó khoảng 2km, nằm trong khu dân cư là mộ phần của nữ sĩ Đoàn Thị Điểm. Cũng theo dòng họ Nguyễn, lúc sinh thời, TS Nguyễn Kiều đã đưa hài cốt của bà về an táng tại đây.
7 năm để đi đến thống nhất, nhưng…
Ý tưởng di dời mộ TS Nguyễn Kiều được đưa ra từ năm 2004, khi ngôi mộ này nằm trong diện tích quy hoạch xây dựng hạ tầng kĩ thuật rộng gần 19ha đất của quận Tây Hồ.
Theo kế hoạch ban đầu, Ban quản lý dự án này định di chuyển mộ TS Nguyễn Kiều lên nghĩa trang Yên Kỳ (Thanh Tước, Hà Nội). Tuy nhiên, sau gần hai năm làm việc cùng đại diện dòng họ Nguyễn, cả hai phía đã thống nhất sẽ di chuyển ngôi mộ này tới cạnh mộ của nữ sĩ Đoàn Thị Điểm, đồng thời xây tường bao, mái che và tôn tạo lại toàn bộ để trở thành khu tưởng niệm cặp vợ chồng văn nhân nổi tiếng này.
 Mộ TS Nguyễn Kiều |
Theo bà Nguyễn Thị Sơn, hậu duệ đời thứ 9 của TS Nguyễn Kiều, vào năm 1976, ông Hoàng Minh Giám (cố Bộ trưởng Bộ Văn hóa) đã đưa ra đề nghị khai quật mộ TS Nguyễn Kiều để nghiên cứu phục vụ khoa học. Đề nghị này không nhận được sự đồng thuận từ phía dòng họ Nguyễn. Tuy nhiên, vào thời điểm hiện tại, trước thực tế bị “lọt” vào diện tích đất quy hoạch, phía dòng họ Nguyễn đã chủ động hợp tác và đề nghị Viện Khảo cổ học tham gia khai quật ngôi mộ này trước khi di dời.
Đề nghị của phía dòng họ Nguyễn là hợp lý. Mộ TS Nguyễn Kiều cần được khai quật bởi giới khoa học và có sự giám sát của dòng họ - chứ không để bên dự án di dời... ào ào một cách úi xùi và “đại trà” - PGS. TS Nguyễn Lân Cường (Phó Tổng thư ký Hội Khảo cổ học Việt Nam) nhận xét. Theo lời ông Cường, ngoài việc cung cấp thêm nhiều thông tin quan trọng cho ngành khảo cổ, việc khai quật mộ TS Nguyễn Kiều còn thuận tiện cho việc tiến hành lễ “thay áo” theo như tâm linh của người Việt mỗi khi chuyển mộ.
Nhưng điều đáng nói, vào thời điểm này, dòng họ Nguyễn và Ban quản lý dự án vẫn chưa đạt tới sự đồng thuận cuối cùng trong việc khai quật và di dời mộ TS Nguyễn Kiều. Ngoài nhu cầu được khai quật và chuyển mộ vào dịp cuối năm để đảm bảo các vấn đề tâm linh, phía dòng họ Nguyễn cũng chưa đồng tình về nhiều vấn đề trong thỏa thuận đền bù đất, cách thức tiến hành di chuyển và khai quật...
Đặc biệt, từ tháng 4/2011, Ban quản lý dự án đã tiến hành xúc đất ở khu vực gần mộ TS Nguyễn Kiều với độ sâu 20m để cắm móng nhà. Ngôi mộ TS Nguyễn Kiều hiện nằm cách miệng hố 3m và dòng họ Nguyễn phải cắt cử người luân phiên ra trông coi nhằm tránh nguy cơ sập mộ... Bởi thế, việc tìm sự đồng thuận để ngôi mộ TS Nguyễn Kiều được tiến hành khai quật là điều mà giới khảo cổ quan tâm hơn bao giờ hết.
 Mộ của nữ sĩ Đoàn Thị Điểm và phần đất trống bên trái là nơi dự định mai táng hài cốt TS Nguyễn Kiều |
Kiến giải “nghi án” mộ thật - mộ giả?
Đáng chú ý, vào giữa năm 2005, tại khu vực Phú Xá, giới khảo cổ cũng phát hiện một ngôi mộ cổ được cho là có niên đại gần sát với giai đoạn an táng TS Nguyễn Kiều. Ngoài việc sử dụng quan tài bằng gỗ ngọc am và nhiều áo gấm, áo lụa, thi hài của người đàn ông trong mộ được bảo quản bằng nhiều hương liệu rất đặc biệt.
Do vị trí nằm khá gần mộ TS Nguyễn Kiều và có niên đại trùng nhau, nhiều nhà nghiên cứu đặt giả thiết: đó chính là ngôi mộ “thật” của TS Nguyễn Kiều. Có nghĩa, xác ướp của người đàn ông trong mộ chính là phu quân của nữ sĩ Đoàn Thị Điểm, còn ngôi mộ mà dòng họ Nguyễn đang trông giữ chỉ là ngôi mộ “giả” không có xác (trường hợp cùng xây mộ “thật” và mộ “tượng trưng” này đã từng được nhắc tới trong lịch sử khảo cổ).
Hiện, sau khi khai quật, thi hài từ ngôi mộ trên cũng đã được an táng lại tại xã Phú Xá. Theo bà Nguyễn Thị Sơn, dòng họ Nguyễn cũng lưu ý và khá lo lắng về giả thiết này. Thậm chí, trong trường hợp ngôi mộ TS Nguyễn Kiều không chứa hài cốt khi khai quật, việc dòng họ nhờ giới khảo cổ nghiên cứu và tìm “lý lịch” của xác ướp bị... nghi là TS Nguyễn Kiều cũng được tính tới.
PGS.TS Nguyễn Lân Cường, chuyên gia được mặc định là sẽ phụ trách việc khai quật mộ TS Nguyễn Kiều, tỏ ra rất hào hứng trước giả thiết trên. “Tôi thì lại tin chắc rằng mộ TS Nguyễn Kiều có chứa hài cốt bên trong. Thứ nhất, theo quan điểm của tôi, “mốt” mộ thật - mộ giả không phổ biến tại Việt Nam trong giai đoạn thế kỷ 17 - 18. Thứ hai, những trường hợp xây thêm “mộ giả” thường là các bậc vương giả hoặc... gây thù chuốc oán quá nhiều, còn cụ Nguyễn Kiều theo cổ sử là người giản dị và luôn vì dân, vì nước”.
Cúc Đường
http://www.thethaovanhoa.vn/van-hoa-giai-tri/tai-hop-mo-phan-vo-chong-nu-si-doan-thi-diem-n20110504083839418.htm
Thứ sáu, 29/7/2011 | 17:11 GMT+7
2.
Thứ sáu, 29/7/2011 | 17:11 GMT+7
Thám sát khu mộ của chồng nữ sĩ Đoàn Thị Điểm
Được phép của Sở Văn hóa - Thể thao - Du lịch Hà Nội, hội Khảo cổ học Việt Nam phối hợp với Ban quản lý di tích - danh thắng Hà Nội khai quật ngôi mộ cụ Nguyễn Kiều tại khu vực Vườn Đào, phường Phú Thượng, Tây Hồ, Hà Nội.
 |
| Đất màu đen là hài cốt cụ Kiều, phía bên trên là thêm ngôi mộ khác được phát hiện. Ảnh: Hương Thu. |
Chiều 27/7, sau bốn ngày làm việc khai quật, đoàn khảo cổ đã hoàn thành công tác khai quật mộ tiến sĩ Nguyễn Kiều. Tiến sĩ Nguyễn Lân Cường, chỉ huy đoàn công tác, cho biết, trong quá trình đào ngôi mộ đã phát hiện ra khu đất phát lộ dấu tích của cụ Nguyễn Kiều nằm sâu khoảng 25cm tính từ đáy của ngôi mộ. Đồng thời, đoàn khảo cổ còn thấy thêm hai cổ vật bao gồm một chiếc lọ được úp lên một chiếc bát, chiếc bát này đã vỡ thành mấy mảnh, phía bên trong chiếc vò chỉ có nước và bùn đất.
Tiến sĩ Cường nói rằng, đây là hai cổ vật có niên đại thời nhà Nguyễn. Đoàn khảo cổ còn phát hiện thêm một bãi đất đen, một vết xương, một vết ván gỗ.
"Khả năng tới 90% đây là mộ cụ Nguyễn Kiều. Ngôi mộ này được dòng họ Nguyễn vẫn thờ tụng hàng trăm năm nay, tại ngôi mộ có một tấm bia được ghi là xây dựng năm 1931, có tên đầy đủ và năm mất tiến sĩ Nguyễn Kiều", tiến sĩ Cường khẳng định.
Ngoài ra, đoàn khảo cổ còn phát hiện thêm ngôi mộ khác cạnh hài cốt cụ Nguyễn Kiều, có diện tích lớn hơn, cũng có vết xương và ván gỗ nhưng không liên quan đến hài cốt cụ Kiều. Ông Cường cho biết, ngôi mộ này được chôn trước khi mộ cụ Kiều xây dựng.
Trong khi đó, bà Nguyễn Thị Sơn, hậu duệ đơi thứ 9 của cụ Kiều nghi ngờ rằng đây là mộ giả và "hài cốt cụ Kiều" không phải là xương mà chỉ là thanh tre.
"Từ mặt đất đến bề mặt của hài cốt cụ Kiều không nông đến vậy. Trong gia phả của dòng họ thì hơn 200 năm nay, khu đất này không có bất cứ một ngôi mộ nào được xây dựng, nên có thể là do các cụ ngày xưa làm mộ giả", bà Sơn nói.
Bà Sơn cho biết, trước mắt bà và gia đình sẽ ký nhận thủ tục và đưa cụ về khu di tích bà Đoàn Thị Điểm. "Nhưng gia đình vẫn chưa bỏ cuộc tìm kiếm mộ cụ Nguyễn Kiều".
Trước nghi ngờ của bà Sơn, tiến sĩ Nguyễn Lân Cường nói rằng, trải qua mấy trăm năm, thanh tre nếu có cũng đã mục nát, và ông khẳng định đó chính là xương cốt. "Nấm mộ và tấm bia nghi rõ tên, ngày mất và năm tháng xây mộ rõ ràng. Phần hài cốt này nằm đúng vị trí nấm mồ đào từ trên xuống, bên cạnh đó đã phát hiện ra viết xương và ván gỗ là minh chững rõ ràng cho thấy đây mà mộ cụ Nguyễn Kiều".
 |
Mộ cụ Nguyễn Kiều trước khi chưa khai quật. ẢNh do Tiến sĩ Nguyễn Lân Cường cung cấp. |
Năm 2005 chính ông Nguyễn Lân Cường là người khai quật một ngôi mộ mà người ta cho rằng đó là mộ của cụ Kiều, nhưng những dấu tích của ngôi mộ cho thấy đó không phải là mộ của cụ Kiều.
Đoàn khảo cổ sẽ chuyển lấy toàn bộ số đất có màu đen, đựng vào một chiếc tiểu sành bọc giấy bạc, và người nhà sẽ tổ chức mai táng cụ cạnh mộ của nữ sĩ Đoàn Thị Điểm.
Cụ Nguyễn Kiều (sinh ngày 27-2-1695, mất ngày 16-6-1752), hiệu là Hạo Hiên, sinh tại làng Phú Xá, sinh ra tại làng Phú Xá, huyện Từ Liêm, nay thuộc ngoại thành Hà Nội. Thuở nhỏ ông nổi tiếng hay chữ, có tài văn chương. Khoa Ất Mùi (năm 1715), đời Vua Lê Dụ Tông, ông đỗ tiến sỹ, được bổ làm quan, dần lên đến chức Đô ngự sử, tước bá. Sau khi góa vợ, khoảng năm 1742, ông lấy nữ sĩ Đoàn Thị Điểm làm vợ kế. Cũng năm ấy, ông được cử làm Chánh sứ cùng Nguyễn Tông Quai làm Phó sứ, dẫn đoàn sang nhà Thanh (Trung Quốc). Năm 1745, ông dẫn đoàn về nước. Năm 1748, ông được bổ chức Đốc đồng trấn Nghệ An. Trên đường theo chồng đi nhậm chức, bà Đoàn Thị Điểm bị bệnh nặng, rồi qua đời vào mùa thu năm ấy. Thương cảm người bạn đời vắn số, ông viết bài văn tế, hết lời ca tụng văn tài và đức hạnh của bà. Ông có tác phẩm Hạo hiên thi tập gồm những bài thơ đề vịnh (danh thắng, núi sông, đền miếu…) và xướng họa với Nguyễn Tông Quai trên đường đi sứ sang Trung Quốc (1742-1745). Về bài văn tế của ông, một số nhà nghiên cứu cho rằng trong văn học Việt từ thế kỷ 10 đến 17 gần như không có những bài thơ mang tính chất riêng tư. Mãi đến năm 1748, mới có bài thơ khóc vợ đầu tiên của cụ Nguyễn Kiều. Ông mất năm 1752, được dân làng Phú Xá tôn vinh là Thành hoàng làng. Mộ cụ Nguyễn Kiều nằm trên mảnh đất rộng 225m2 của dòng họ Nguyễn ở phường Phú Thượng đã trải qua 260 năm. |
Hương Thu
http://vnexpress.net/tin-tuc/khoa-hoc/tham-sat-khu-mo-cua-chong-nu-si-doan-thi-diem-2201240.html
Ngày 16-8-2011 (tức ngày 17 tháng Bảy năm Tân Mão), tại Phòng họp Trung tâm hành chính xã Trưng trắc, huyện Văn Lâm, các hội viên CLB Lục bát Đoàn Thị Điểm Hưng Yên đã họp bàn việc tham gia nhiệt tình Lễ hội Lục Bát Tân Mão, do "Lục Bát.com" tổ chức tại thủ đô Hà Nội.
CLB Lục bát Đoàn Thị Điểm được ra mắt tháng 4-2011, cứ mỗi tháng sinh hoạt một lần, nhằm vào ngày âm lịch ít trùng với ngày phiên các chợ trong vùng để các "nhà thơ" rảnh rang hơn đến sinh hoạt CLB. Ngày 17-7 âm lịch là kỳ họp thứ ba, tiếp tục củng cố tổ chức, đề ra hướng hoạt động từ nay đến cuối năm. Trong đó có mấy nhiệm vụ chủ yếu như sau:
- Động viên các hội viên sáng tác thơ lục bát cộng tác với trang mạng Lucbat.com của quốc gia.
- Thành lập Ban biên tập thơ lục bát của CLB do Chủ nhiệm CLB Nguyễn Thanh Hà phụ trách, tập hợp, biên tập, chuẩn bị điều kiện cho ra tập thơ lục bát của CLB.
- Chuẩn bị mọi mặt tham gia tích cực vào Lễ hội Lục bát Tân Mão do trang mạng "Lục Bát. com" tổ chức tại thủ đô Hà Nội vào ngày 6 tháng 8 Tân Mão sắp tới.
- Bàn và quyết định một số công tác của CLB.
Một số hình ảnh câu lạc bộ lục bát Đoàn Thị Điểm - Hưng Yên
họp bàn chuẩn bị lễ hội lục bát. Ảnh: Nguyễn Thanh Hà
Về việc chuẩn bị tham gia Lễ hội Lục Bát Tân Mão:
Là một trong những CLB lục bát ở địa phương gần Hà Nội, lại được Ban điều hành và Ban biên tập Website Lucbat.com giúp đỡ. CLB lục bát Đoàn Thị Điểm Hưng Yên đã phân công cụ thể người phụ trách từng mảng công việc hoàn tất từ nay đến đầu tháng Tám âm lịch, kịp góp phần thành công của Lễ hội Lục Bát Tân Mão. Ông Đào Ngọc Kiểm, Chủ nhiệm CLB Văn học, nghệ thuật huyên Văn Lâm (Hưng Yên) phụ trách chung và phụ trách việc làm "quán thơ"lục bát của Hưng Yên tại Lễ hội. Bà Hương Sinh, một cộng tác viên tích cực của Lucbat.com phụ trách chuẩn bị nội dung "Quán thơ lục bát Hưng Yên" bao gồm những trang trí, chuẩn bị chõng tre, ghế tre, nước vối, nhãn, khoai lang luộc, lạc luộc… tiếp khách tứ phương đến thăm quán thơ Hưng Yên. Ông Nguyễn Thanh Hà, Chủ nhiệm CLB lục bát Đoàn Thị Điểm chuẩn bị những tác phẩm thơ lục bát của các tác giả của CLB đóng góp cho Quán thơ, sau khi đã được chọn lọc kỹ càng và cho in trên giấy khổ lớn. CLB còn cử ra những thành viên thơ lục bát của CLB nhận nhiệm vụ cụ thể trong việc làm Quán Thơ mang đậm tính chất dân dã và đậm đà mầu sắc dân tộc. Bà Hương Sinh đang cùng với một số tác giả thơ ở Như Quỳnh (Văn Lâm Hưng Yên) đi các chợ trong vùng mua sắm vật dụng cần thiết cho Quán Thơ. Ông Đào Hồng Kiểm chọn và mua những vật liệu tre nứa làm quán thơ. Ông Nguyễn Thanh Hà có quê ngoại ở huyện Ân Thi đã về chợ Đọ mua lá vối ủ đúng cách cổ xưa để làm đồ uống trong ngày hội.
Mới thành lập nên CLB không dồi dào nguồn kinh phí. Chúng tôi không có chủ trương "bổ bán" kinh phí cho hội viên vì các thành viên CLB phần đông là những người cao tuổi, lương hưu ít ỏi, lại tham gia nhiều loại CLB văn thơ ở địa phương nên không thể "bắt" các cụ đóng góp vật chất nhiều. Nguồn kinh phí nhỏ nhoi của CLB chủ yếu trông vào sự giúp đỡ của Ban điều hành Lục Bát.com, của sự tài trợ của một số trung tâm văn hóa giáo dục và của các hội viên có điều kiện. Chúng tôi đang hằng ngày truy cập mạng nhận nhiều hướng dẫn của BBT Lục bát.com để hoàn tất công tác chuẩn bị tham gia Lễ hội. Ông Nguyễn Thanh Hà, tuy đã 76 tuổi, vẫn tích cực, hăng hái trong việc này, bước đầu làm tốt công tác điều hành CLB, vừa có nhiều sáng tác thơ lục bát và dùng vi tính của cá nhân chuyển tải tác phẩm cho trang mạng. Tất cả đều mong Lễ hội lần này sẽ hoành tráng và thành công rực rỡ hơn lễ hội các năm trước, tạo điều kiện để Thơ lục bát trở thành "Quốc thơ" và được công nhận là Di sản Văn hóa phi vật thể đáng trân trọng của dân tộc Việt nam ta.
Nguyễn Thanh Hà
(Chủ nhiệm CLB lục bát Đoàn Thị Điểm
Email: nguyentahnhhahy@gmail.com)
http://www.lucbat.com/news.php?id=8268
1. Năm 2008:
Đoàn Thị Điểm vẫn “chờ” chồng
Chủ Nhật 09:55 12/10/2008
 |
Phần mộ bà Đoàn Thị Điểm ở Phú Thượng, Tây Hồ. Ảnh: Trung Kiên |
(HNM) - Xã Phú Thượng (nay là phường Phú Thượng, quận Tây Hồ), trước năm 1956 là ba xã riêng gồm: Phú Gia, Phú Xá và Thượng Thụy. Phú Thượng có truyền thống hiếu học. Chỉ riêng Phú Gia và Phú Xá từ hậu Lê đến đời Nguyễn có 4 người đỗ tiến sỹ, 21 cử nhân. Người đỗ đại khoa đầu tiên là ông Nghĩa Đạt đỗ bảng nhãn đời Lê Thánh Tông (1475) và người đỗ tiến sỹ trẻ nhất là Nguyễn Kiều lúc 21 tuổi.
Nguyễn Kiều sinh ngày 27-2-1695, mất ngày 16-9-1752 (do nhầm lẫn, một số sách viết ông mất năm 1771). Ngay từ khi còn nhỏ, Nguyễn Kiều đã tỏ ra thông minh và hiếu học. Năm 20 tuổi đi thi Hương và đỗ Hương cống, năm 21 tuổi đi thi Hội đỗ tiến sỹ và trở thành người trẻ tuổi nhất trong các vị đỗ tiến sỹ khoa này (1715). Sau khi đỗ đại khoa, Nguyễn Kiều được cử làm Hiệu thảo ở Viện Hàn lâm. Năm 1717, được thăng làm Đốc đồng xứ Tuyên Quang, năm 1734 được cử làm Tham tri xứ Nghệ An và năm 1743 được cử làm Chánh sứ sang Trung Quốc. Trước khi đi sứ, Nguyễn Kiều kết hôn với Đoàn Thị Điểm sau nhiều lần cùng xướng họa, đàm đạo thơ phú.
Đoàn Thị Điểm (sinh năm 1705, mất 1748), quê làng Hiến Phạm, xã Giai Phạm, huyện Văn Giang, tỉnh Hưng Yên. Ngay từ nhỏ bà Điểm đã nhan sắc, tài trí hơn người. Năm 16 tuổi, quan Thượng thư Lê Anh Tuấn mến mộ muốn xin làm con nuôi để tiến cử vào cung chúa Trịnh nhưng bà nhất định từ chối. Cha mất, bà cùng người anh trai là Đoàn Luân làm nghề dạy học. Anh mất, bà vừa dạy học, vừa bốc thuốc nuôi mẹ, chị dâu và 2 cháu. Nhiều người cầu hôn nhưng bà từ chối. Năm 37 tuổi, phục tài và cảm động trước lời cầu hôn chân thành của Nguyễn Kiều, bà nhận lời làm vợ lẽ. Lấy nhau được một thời gian thì Nguyễn Kiều đi sứ Trung Quốc, bà ở nhà chờ chồng và dịch “Chinh phụ ngâm” của Đặng Trần Côn ra chữ Nôm.
Trước đó bà viết “Truyền kỳ tân phả” bằng chữ Hán, trong đó có 7 truyện nhưng cho đến nay chỉ lưu lại 5 truyện. Không chỉ viết truyện, những giai thoại bà đối đáp với Trạng Quỳnh vẫn lưu truyền đến ngày nay.Vế đối “Lên phố Mía, gặp cô hàng mật. Cầm tay kẹo lại, hỏi thăm đường” khiến Trạng Quỳnh không đối lại được đành cúi đầu bái biệt. Một câu đối khác bà ra khi Trạng Quỳnh đến lúc bà đang tắm “Da trắng vỗ bì bạch” làm hậu thế nhức đầu mệt óc và cho đến hôm nay vẫn chưa tìm được vế đối hoàn chỉnh.
Mãn hạn sứ, Nguyễn Kiều về nước, đọc bản dịch “Chinh phụ ngâm” ông nức nở khen và phục tài của vợ. Năm Cảnh Hưng thứ 9 (1748), Nguyễn Kiều được cử đi trấn thủ Nghệ An, nơi tiếp giáp với xứ đàng trong của chúa Nguyễn, đưa theo cả gia đình. Đến vùng biển Thanh Hóa bà Điểm bị cảm, vào đến Nghệ An thì mất, quan quân đi theo mang linh cữu về chôn ở quê chồng. Xót thương vợ vô hạn, ông đã làm bài văn tế:
Ô hô! Hỡi nàng. Huệ tới lan thơm
Phong tư lộng lẫy, cử chỉ đoan trang
Nữ đức trọn vẹn, tài học ngỡ ngàng
Ba năm đi sứ Bắc, mày liễu buồn chau
Năm ngựa trở về nhà, mặt hoa hớn hở
Lúc rảnh việc cùng vui thú văn hàn...
Rừng sâu bể rộng, nàng hỡi đi dâu?
Ngọc nát châu chìm, lòng tôi quặn nhớ
Trải qua bao biến động của lịch sử và thời gian, mộ bà có lúc tưởng mất dấu nhưng rất may vẫn còn cho đến ngày nay. Ngôi mộ đã được huyện Từ Liêm xây cất lại nhưng không có tường bao, nằm sát lề đường đất bụi bặm, cách không xa ngôi nhà cao chót vót và cạnh khu tập thể đã xuống cấp của Công ty Bao bì xuất khẩu.
Đoàn Thị Điểm được xem là đứng đầu trong số nữ danh sỹ Việt Nam Nam
Nhà Lê vốn ảnh hưởng nặng nề của Nho giáo nên rất coi trọng kẻ sỹ và luôn xếp kẻ sỹ đứng đầu trong 4 hạng người trong xã hội (sỹ, nông, công, thương). Sau khi Nguyễn Kiều mất, xét công lao cống hiến, triều đình Nhà Lê cấp đất và xây mộ cho ông rất tử tế trên đất xứ Đồng Cân (nay nằm trong dự án 18,6 ha thuộc phường Nhật Tân, quận Tây Hồ) và cho ghi trên mộ chí “Đặc tiến Kim tử Vĩnh Lộc đại phu, Binh bộ tả thị lang, Bồi tụng, Cẩm Xuyên hầu...”. Thời gian làm quan trong triều, thấy Phú Xá chưa có đình, Nguyễn Kiều đã xin một ngôi nhà kho của vua bị thất cách mang về làm đình cho làng. Di chúc của Nguyễn Kiều bằng chữ Hán ghi “Ngôi đình khởi công vào mùa thu năm trước, đến mùa hạ năm Canh Ngọ (1750) thì hoàn thành ...”. Tại nhà thờ họ hiện còn bức hoành phi có 4 chữ Hán mà Nguyễn Kiều dạy con cháu “Phụng tiên tư hiếu” (thờ phụng trước hết phải nghĩ đến hiếu).
Ngày 25-3-2004, Ban quản lý dự án xây dựng Hạ tầng kỹ thuật xung quanh Hồ Tây đã có thông báo về việc nhận tiền đền bù giải phóng mặt bằng khu đất 18,6 ha để phục vụ dự án đấu giá quyền sử dụng đất. Vì mộ Nguyễn Kiều nằm trong khu đất này nên anh Nguyễn Văn Thái (đời thứ 9) - con trưởng tộc Nguyễn Mùi (đời thứ 8, cả 2 người đã mất) đại diện cho dòng họ đã làm đơn gửi chính quyền phường đề đạt nguyện vọng được chuyển mộ Nguyễn Kiều về nằm cạnh mộ Đoàn Thị Điểm.
Tuy nhiên không hiểu sao lại bị từ chối, có ý kiến cho rằng đó là việc của gia đình và họ tộc này. Lại có ý kiến nên đưa mộ Tiến sỹ Nguyễn Kiều lên nghĩa trang Bất Bạt (ở Ba Vì) vì Nguyễn Kiều có công với thời xưa, đâu có liên quan gì đến thời nay (?). Thấy khó có thể thuyết phục được địa phương, anh Thái làm đơn nhờ Hội Khoa học Lịch sử Việt Nam
Chính vì thế họ tộc và gia đình tôi mong muốn Hội Khoa học Lịch sử có tiếng nói với các cấp chính quyền để 2 cụ tôi được nằm bên nhau, vừa hợp đạo lý của người Việt Nam”. Ngày 19-11-2004, thay mặt Hội Khoa học Lịch sử Việt Nam
Trong cuộc họp ngày 19-8-2005 do UBND quận Tây Hồ tổ chức, ông Nguyễn Doãn Tuân - Trưởng ban Quản lý di tích danh thắng Hà Nội đã có ý kiến “nên chuyển mộ tiến sỹ Nguyễn Kiều về vị trí cạnh mộ Hồng Hà nữ sỹ Đoàn Thị Điểm là phù hợp với truyền thống người Việt Nam, cũng là tri ân của hậu thế với những người có công với dân, với nước”. Quan điểm của ông Tuân được nhiều nhà nghiên cứu văn hóa, nhà sử học chia sẻ. Sở VHTT Hà Nội (nay là Sở VH-TT-DL) đã đồng tình với quan điểm này và có công văn gửi quận Tây Hồ ngay sau đó. Cuối cùng thì phường Phú Thượng và quận Tây Hồ thấy mặc cả với lịch sử là vô lý bởi khu mộ 2 danh nhân đâu có phải của riêng hậu duệ dòng họ Nguyễn Kiều mà nó là của chung nên họ đồng ý đưa mộ Nguyễn Kiều về vị trí mộ Đoàn Thị Điểm hiện nay.
Các đơn vị tham gia dự án đã có bản vẽ kỹ thuật, phối cảnh và cũng định thời gian di chuyển là cuối năm. Tuy nhiên trong cuộc trao đổi mới đây với chị Nguyễn Thị Sơn (con gái trưởng tộc Nguyễn Văn Mùi) - người kế tiếp anh Nguyễn Văn Thái trong công việc di chuyển mộ Nguyễn Kiều, cho hay chị và bà con trong họ chưa thấy động thái gì. Như thế Đoàn Thị Điểm sẽ lại tiếp tục “chờ” chồng như từng chờ ông đi sứ ở Trung Quốc năm 1743...
Nguyễn Ngọc Tiến
http://hanoimoi.com.vn/Tin-tuc/1000_nam_thang_long/183643/272%3Boan-th7883%3B-272%3Bi7875%3Bm-v7851%3Bn-ch7901%3B-ch7891%3Bng
0 Response to "Câu chuyện mộ phần sứ thần Nguyễn Kiều và á phu nhân"
Đăng nhận xét
Vui lòng không Spam. Thanks các bạn